Öne Çıkan Yayın

kelime videoları

https://www.youtube.com/channel/UC91Wrsi_25Ts3280rX8CLDw                                               ...

29 Nisan 2014 Salı

Almancadan Türkçeye geçen sözcükler


A

B

D

F

G

H

K

L

N

P





beherglas Becherglas

belsem/balsam Balsam

bira Bier

bitter bitter bitter

bizmut Wismut

blokhavz Blockhaus

bloknot Notizblok

bokser Boxer
 
bres Breche



daniska daniska Danzig

dekan dekan dekan Dekan

difenbahya Dieffenbach

dikta dikta Diktat

diril diril Drill

dizel dizel dizel Diesel

doçent doçent Dozent

dolar Taler

drama Drama

element element element Element

ester ester Esther

fahrenhayt fahrenhayt Fahrenheit
 
fasing fasing fasing Fasching

feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall



feldspat feldispat feldispat Feldspath

fenik fenik fenik Pfennig

fertik fertik fertik fertig

filinta filinta filinta Flinte

fondip von (dt.)+dip (türk.)

gang gang Ganggestein

gen gen Gen

general general General

genetik genetik Genetik

Germanistik Germanistik

gerundium gerundium Gerundium

gestalt Gestalt

gestapo gestapo gestapo Gestapo

gnays gnays gnays Gneiss

graben graben Graben

graf Graf

grossmarket Großmarkt

hahnyum hahnyum hahniyum Hahnium

hamburger hamburger hamburger Hamburger

haymatlos haymatlos heimatlos

hinterlant hinterlant Hinterland

hornblent hornblent Hornblende

horst Horst

kamgarn Kammgarn
 
4
 
kaput kaput kaputt

karst karst Karst

kayzer kayser Kaiser

keramik Keramik

keton Ketone

kiklon kiklon Kyklon

kipe kipe Kippe

klapa klapa klapa Klappe

kobalt kobalt Kobalt

konsonant konsonant Konsonant

kraft kraft Kraft
 
kurus kurus kurus-gurus Groschen



kuvars kuvars Quarz

kuvarsit Quarzit

laborant laborant laborant Laborant

lata lata Latte

lavta lavta Laute

laytmotif laytmotif Leitmotiv

liet Lied

lös lös lös Löss

lümpen lümpen Lumpen

mark mark mark Mark

mavzer mavzer mavzer Mauser

mazohist Masochist

moment moment Moment

Nazi Nazi Nazi Nazi

nazizm Nazismus

nikel Nickel

om om om Ohm

otoban otoban otoban Autobahn

panda Panda

panzer panzer panzer Panzer

parabellum Parabellum
 
pirekatesin (Prä)Katechu

pistov Pistole



plak Platte

pot pot Boot

preparat preparat preparat Präparat

rate Ratte

reiber rayba rayba Reiber
 
ren (geyigi) Ren



revir revir revir Revier

ringa ringa Ringa

röntgen röntgen Röntgen

röntgenyum Röntgen

salon Saal

sekunder sekundär
 
5
 
setliç setliç Sedlitz

Slavistik Slawistik
 
sablon sablon sablon Schablone

salter salter salter Schalter

silep silep Schleppschiff

silin Schilling

slempe Schlempe

snitzel sinitzel sinitzel Schnitzel

snorkel snorkel Schnorchel

svester Schwester



talveg talveg Talweg

tekniker tekniker tekniker Techniker

termin Termin

tifdruk tifdruk tifdruk Tiefdruck

tonmayster tonmaystır Tonmeister

trup Truppe

turba Torf

vaks Wachs

vals Walzer

vampir Vampir

vasistas Was ist das?

vazelin Vaselin(e)

vermut vermut Wermut

vokal vokal Vokal

volfram volfram volfram Wolfram

zeplin zeplin zeplin Zeppelin

85 86 66 126
 
Arastırılan sözlüklerdeki Almanca kelimelerin dagılımı söyledir: Türk Dil Kurumu’nun

hazırladıgı “Türkçe Sözlük’te” 85, Dil Dernegi’nin yayınladıgı “Türkçe Sözlük’te” 86,

Kubbealtı Vakfı’nın hazırladıgı üç ciltlik “Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te” ise 66 Almanca

kökenli kelime bulunmstur.

Görüldügü gibi tüm sözlüklerdeki Almanca kaynaklı kelimeler aynı degildir. Bu farklılık

kelimelerin sayılarını da degistirmektedir. Böylece yeni çıkan Türkçe sözlüklerimizde toplam

126 degisik Almanca kaynaklı kelimeye rastlanmıstır. Buna karsın asagıda belirtilen 33



Almanca kaynaklı kelime ise taranan tüm sözlüklerde görülmektedir:
 
dekan, dizel, element, fasing, feldmaresal, feldspat (feldispat), fenik, fertik, filinta, gestapo,

gnays, hahnyum (hahniyum), hamburger, klapa, kurus (gurus), laborant, lös, mark, mavzer,

nazi, om, otoban, panzer, preparat, reiber (rayba), revir, sablon, salter, snitzel (sinitzel),

tekniker, tifdruk, volfram, zeplin.

Parantez içindeki kelimelerde görüldügü gibi sadece sayısal açıdan degil, ortografik açıdan da



Türkçe sözlüklerimizde farklılıklar gözlemlenmektedir. Oysa, genellikle Türk Dil Kurumu’nun
 
mla Kılavuzu Türkçemize rehberlik yapmaktadır.

Arastırılan sözlüklerdeki kaynak diller de bazen farklı verilmistir. Örnegin Türk Dil

Kurumunun Türkçe Sözlük’ünde akordiyon, akupunktur, alpaks, bizmut, bres, keton,

kuvarsit, nikel, plak, salon, turba, trup, vals, vampir, vasistas ile vazelin kelimeleri Franzısca

kökenli olarak, akut, balsam, bloknot, dolar, panda, silin ngilizce kökenli, bira ila pistov

talyanca kelimeler, drama ise Latince kelime olarak gösterilmistir.



6
 
Dil Dernegi’nin Türkçe Sözlük’ünde de farklı kaynaklar gösterilmistir. Örnegin akordiyon

(akordeon), balsam, dikta, ester, general, genetik, keton, mazohist (mazosist) ile plak

kelimeleri Franzısca kökenli olarak, akupunktur, akut, balata ila silin ngilizce kökenli olarak,

doçent, gerundium, moment ila parabellum, ise Latince kökenli kelimeler olarak

gösterilmistir. Yunanca kökenli olarak gen ve kiklon kelimeleri, pistov ise talyanca, buna

karsın nikel kelimesi sveç kökenli olarak gösterilmistir.

Kubbelaltı Vakfı’nın hazırladıgı “Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te” de kaynaklar asagıdaki

gibi gösterilmistir:

alpaks, balata, bizmut, bres, gang, hinterlant, kaput, kobalt, konsonant, kuvars, kuvarsit,

mazohist, nazizm, salon, slavistik, trup, turba, vals, vampir, vasistas, vazelin, vermut ile

vokal Fransızca kaynaklı, bitter, bloknot, bokser, diril, dolar, hornblent, kuvars, panda

ngilizce kaynaklı, bira, lata, lavta ve ringa talyanca kaynaklı parabellum Latince kökenli,

silep ise Yunanca ve kayzer (kayser) Arapça kökenli kelime olarak gösterilmistir.



Tablo 3: Üç sözlükte bulunan ortak kelimeler
 
TDK Dil Dernegi Kubbealtı Vakfı Almanca Kelime



dizel dizel dizel Diesel

element element element Element
 
fasing fasing fasing Fasching

feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall



feldspat feldispat feldispat Feldspath

fenik fenik fenik Pfennig

fertik fertik fertik fertig

filinta filinta filinta Flinte

gestapo gestapo gestapo Gestapo

gnays gnays gnays Gneiss

hahnyum hahnyum hahniyum Hahnium

klapa klapa klapa Klappe
 
kurus kurus kurus-gurus Groschen



laborant laborant laborant Laborant

lös lös lös Löss

mark mark mark Mark

mavzer mavzer mavzer Mauser

Nazi Nazi Nazi Nazi

om om om Ohm

otoban otoban otoban Autobahn

panzer panzer panzer Panzer

preparat preparat preparat Präparat

reiber rayba rayba Reiber

revir revir revir Revier
 
sablon sablon sablon Schablone

salter salter salter Schalter

snitzel sinitzel sinitzel Schnitzel



tekniker tekniker tekniker Techniker

tifdruk tifdruk tifdruk Tiefdruck

volfram volfram volfram Wolfram

zeplin zeplin zeplin Zeppelin
 
7
 
Yasar Önen’in çalısmasında bulunan 1352 Almanca kaynaklı kelime sunlardır:

Alman (Alaman), anslus, ayısberg, balkon, balya, bandıra, bandırol, bando, bank, banka,

banker, bankiz, bankınot, banko, bant, baron, bira, blok, bloknot, blokhavz, borda, bulvar,

Cermen (Cerman), çasar, çasariçe, çinko, daniska, doçent, dolar, feldispat, feldmaresal,

Felemenk, fenik, fertik, fink, flinta (filinta), fluspat, fodra, fon, fond, fortrak, fötr, frak

(fırak), Frenk (Firenk), farmason, froylayn, Führer, gang, garanti, gestalt, gestapo (gestapo),

gnays, grof (gorof), gulden (golden), hal, hallebar, harp (harpa), haymatlos, her, hersek

(hercek), hinterlant, ıstampa, ıstat (ıstat), ızbandut, izbe, kayser, kelner, kermes, kıral,

kıraliçe, kindergarten, kobalt, kolonya, kompir, korona (korone, krone), kramp (kıramp),

kurus, kuvars, -lând, lândo (lândon), lâta, lepiska, lid, loca, lonca, manken, maresal, mark,

marka, marki, markiz, markizet, mavzer, nazi, Nedirlanda, nikel, ordinaryüs, palanka,

piyango, plaster, pot, pulluk, rayh, rayhstak (rayıstak), revir, ringa, rontken, sabun, saks,

saksı, Saksonya, soba, spion (ispiyon), salter, sarampol, silep, sina, sivester, snitsel, taler,

talvek, tampon, tapa (tıpa), tapon, tonmayıster, turba (turb), vals, vasistas, vermaht,

vermut, vintfank, volfram, zeplin, zikzak, zulferayn.

Tablo 4: Üç sözlükte ve Önen’in çalısmasında bulunan ortak kelimeler



Türkçe Sözlük

TDK

(2005)

Türkçe Sözlük
 
Dil Dernegi



(2005)

Misalli Büyük

Türkçe Sözlük

Kubbealtı Vakfı

(2005)

Deutsches im

Türkischen
 
Yasar Önen



(1955)

Almanca Kelime

baron baron Baron

bira bira Bier

blokhavz blokhavz Blockhaus

bloknot bloknot Notizblok

daniska daniska daniska Danzig

doçent doçent doçent Dozent

dolar dolar Taler, Dollar
 
feldmaresal feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall



feldspat feldispat feldispat feldispat Feldspath

fenik fenik fenik fenik Pfennig

fertik fertik fertik fertik fertig

filinta filinta filinta flinta (filinta) Flinte

gang gang gang Ganggestein

gestalt gestalt Gestalt

gestapo gestapo gestapo gestapo Gestapo

gnays gnays gnays gınays Gneiss

graf graf Graf

haymatlos haymatlos haymatlos heimatlos
 
Önen’in çalısmasında bu sayı 173 olarak verilmistir, fakat aynı kelimeden gelen birçok birlesik

kelimeler de ayrı sayıldıgı için, bu çalısmada bu kelime bir kez sayılmıstır. Örn. sadece “Frenk”

kelimesi 25 kez verilmistir (Frenk asması, Frenk gülü, Frenkçe gibi).



8
 
hinterlant hinterlant hinterlant Hinterland

kayzer kayser kayser, çasar Kaiser

kobalt kobalt kobalt Kobalt
 
kurus kurus kurus-gurus kurus Groschen



kuvars kuvars kuvars Quarz

lata lata lata Latte

mark mark mark mark Mark

mavzer mavzer mavzer mavzer Mauser

Nazi Nazi Nazi Nazi Nazi

nikel nikel Nickel

pot pot pot Boot

revir revir revir revir Revier

ringa ringa ringa Ringa

röntgen röntgen rontken Röntgen
 
salter salter salter salter Schalter

silep silep silep Schleppschiff

snitzel sinitzel sinitzel snitsel Schnitzel

svester sivester Schwester



talveg talveg talvek Talweg

tonmayster tonmaystır tonmayıstır Tonmeister

turba turba Torf

vals vals Walzer

vasistas vasistas Was ist das

vermut vermut vermut Wermut

volfram volfram volfram volfram Wolfram

zeplin zeplin zeplin zeplin Zeppelin

30

37 25

46

46
 
Önen’in çalısmasındaki kelimeleri günümüz sözlüklerdeki mevcut Almanca kaynaklı

kelimelerle kıyaslarsak 46 ortak kelimenin bulundugu görmekteyiz.

Sonuç:

Bu çalısmada Türkçedeki Almanca kaynaklı kelimeler incelenmistir. Bildigimiz üzere 2005

yılında üç farklı kurum tarafından hazırlanan Türkçe sözlükler yayınlanmıstır. Bu kurumlar

Türk Dil Kurumu, Dil Dernegi ve Kubbealtı Vakfı’dır. lk asamada bu kurumlar tarafından

hazırlanan Türkçe sözlüklerdeki Almanca kaynaklı kelimeler çıkarılmıs ve sayısal açıdan

birbiriyle karsılastırılmıstır. Günümüz sözlüklerdeki Almanca kelime sayısının çok farklı

oldugu görülmüstür. Toplam 126 Almanca kaynaklı kelimeden sadece 33’ü tüm sözlüklerde

bulunmaktadır. Türk Dil Kurumu ve Dil Dernegi tarafından hazırlanan sözlüklerdeki Almanca

kaynaklı kelime sayısı hemen hemen aynı, 85 ile 86. Buna karsın Kubbealtı Vakfı’nca



hazırlanan sözlükte oldukça farklı bir sayı görmekteyiz, burada sadece 65 Almanca kaynaklı
 
kelime bulunmaktadır. kinci asamada bu kelimeler 1955 yılında Yasar Önen’in “Deutsches

im Türkischen” adlı çalısmasındaki Almanca kaynaklı kelimeler ile kıyaslanmıstır. Bu

çalısmada 135 Almanca kaynaklı kelime bulunmaktadır. Önen’in çalısmasındaki kelimeleri



günümüz sözlüklerdeki mevcut Almanca kaynaklı kelimelerle kıyaslarsak 46 ortak kelimenin
 
bulundugunu görmekteyiz. Sonuç olarak son elli yılda Almanca kelimelerin sayısal açıdan

Türkçemiz üzerinde çok fazla etkili oldugunu söyleyemeyiz, fakat günümüz sözlük



9
 
içeriklerinin, hem kelimelerin kaynakları hem de yazılısları açısından, oldukça farklı oldugunu



söyleyebiliriz.
 
Kaynakça:
 
 
Aksan, Dogan (2004), Die neueren Entwicklungen im modernen Türkei-Türkischen. Türkçe ve

Dilbilim Yazıları. Multilingual. stanbul. S. 420-426.

Ayverdi, Ilhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Nesriyat. Istanbul.

GfdS (2005): Deutsche Wörter in anderen Sprachen. Der Sprachdienst 2-3/2005. S. 97-101.

Karaagaç, Günay (2004): Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi. V. Lefke Edebiyat Bulusması 2004.

Akçag Yayınları. Ankara.

Karaagaç, Günay (2005): Dil, Tarih ve nsan. Akçag Yayınları. Ankara.

Korkmaz, Zeynep (1995), Batı Kaynaklı Yabancı Kelimeler Ve Dilimiz Üzerindeki Etkileri. Türk



Dili. Dil ve Edebiyat Dergisi. TDK. Ankara. S. 843-858.
 
Önen, Yasar (1955), Deutsches im Türkischen. Philosophische Fakultät der Universität Ankara.

Saglam, Musa Yasar (2004), Lehnwörter im Türkischen. Muttersprache 2/2004. GfdS. S. 115-122.

Sezgin, Fatin (2004), Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yogunlugu. Ankara.



Türkçe Sözlük (2005), Türk Dil Kurumu (TDK). Ankara.
 
Türkçe Sözlük (2005), Dil Dernegi. Ankara.

T

V

Z

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Popular Posts