Almancadan Türkçeye geçen sözcükler

A Akordeon Akupunktur B Bira D Dikta Dizel motor Drama F Fahrenhayt Filinta

G General Genetik Gestapo H Hamburger K Kuruş L Lebensreform N Neandertal P Panda beherglas Becherglas belsem/balsam Balsam bira Bier bitter bitter bitter bizmut Wismut blokhavz Blockhaus bloknot Notizblok bokser Boxer   bres Breche daniska daniska Danzig dekan dekan dekan Dekan difenbahya Dieffenbach dikta dikta Diktat diril diril Drill dizel dizel dizel Diesel doçent doçent Dozent dolar Taler drama Drama element element element Element ester ester Esther fahrenhayt fahrenhayt Fahrenheit   fasing fasing fasing Fasching feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall feldspat feldispat feldispat Feldspath fenik fenik fenik Pfennig fertik fertik fertik fertig filinta filinta filinta Flinte fondip von (dt.)+dip (türk.) gang gang Ganggestein gen gen Gen general general General genetik genetik Genetik Germanistik Germanistik gerundium gerundium Gerundium gestalt Gestalt gestapo gestapo gestapo Gestapo gnays gnays gnays Gneiss graben graben Graben graf Graf grossmarket Großmarkt hahnyum hahnyum hahniyum Hahnium hamburger hamburger hamburger Hamburger haymatlos haymatlos heimatlos hinterlant hinterlant Hinterland hornblent hornblent Hornblende horst Horst kamgarn Kammgarn   4   kaput kaput kaputt karst karst Karst kayzer kayser Kaiser keramik Keramik keton Ketone kiklon kiklon Kyklon kipe kipe Kippe klapa klapa klapa Klappe kobalt kobalt Kobalt konsonant konsonant Konsonant kraft kraft Kraft   kurus kurus kurus-gurus Groschen kuvars kuvars Quarz kuvarsit Quarzit laborant laborant laborant Laborant lata lata Latte lavta lavta Laute laytmotif laytmotif Leitmotiv liet Lied lös lös lös Löss lümpen lümpen Lumpen mark mark mark Mark mavzer mavzer mavzer Mauser mazohist Masochist moment moment Moment Nazi Nazi Nazi Nazi nazizm Nazismus nikel Nickel om om om Ohm otoban otoban otoban Autobahn panda Panda panzer panzer panzer Panzer parabellum Parabellum   pirekatesin (Prä)Katechu pistov Pistole plak Platte pot pot Boot preparat preparat preparat Präparat rate Ratte reiber rayba rayba Reiber   ren (geyigi) Ren revir revir revir Revier ringa ringa Ringa röntgen röntgen Röntgen röntgenyum Röntgen salon Saal sekunder sekundär   5   setliç setliç Sedlitz Slavistik Slawistik   sablon sablon sablon Schablone salter salter salter Schalter silep silep Schleppschiff silin Schilling slempe Schlempe snitzel sinitzel sinitzel Schnitzel snorkel snorkel Schnorchel svester Schwester talveg talveg Talweg tekniker tekniker tekniker Techniker termin Termin tifdruk tifdruk tifdruk Tiefdruck tonmayster tonmaystır Tonmeister trup Truppe turba Torf vaks Wachs vals Walzer vampir Vampir vasistas Was ist das? vazelin Vaselin(e) vermut vermut Wermut vokal vokal Vokal volfram volfram volfram Wolfram zeplin zeplin zeplin Zeppelin 85 86 66 126   Arastırılan sözlüklerdeki Almanca kelimelerin dagılımı söyledir: Türk Dil Kurumu’nun hazırladıgı “Türkçe Sözlük’te” 85, Dil Dernegi’nin yayınladıgı “Türkçe Sözlük’te” 86, Kubbealtı Vakfı’nın hazırladıgı üç ciltlik “Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te” ise 66 Almanca kökenli kelime bulunmstur. Görüldügü gibi tüm sözlüklerdeki Almanca kaynaklı kelimeler aynı degildir. Bu farklılık kelimelerin sayılarını da degistirmektedir. Böylece yeni çıkan Türkçe sözlüklerimizde toplam 126 degisik Almanca kaynaklı kelimeye rastlanmıstır. Buna karsın asagıda belirtilen 33 Almanca kaynaklı kelime ise taranan tüm sözlüklerde görülmektedir:   dekan, dizel, element, fasing, feldmaresal, feldspat (feldispat), fenik, fertik, filinta, gestapo, gnays, hahnyum (hahniyum), hamburger, klapa, kurus (gurus), laborant, lös, mark, mavzer, nazi, om, otoban, panzer, preparat, reiber (rayba), revir, sablon, salter, snitzel (sinitzel), tekniker, tifdruk, volfram, zeplin. Parantez içindeki kelimelerde görüldügü gibi sadece sayısal açıdan degil, ortografik açıdan da Türkçe sözlüklerimizde farklılıklar gözlemlenmektedir. Oysa, genellikle Türk Dil Kurumu’nun   mla Kılavuzu Türkçemize rehberlik yapmaktadır. Arastırılan sözlüklerdeki kaynak diller de bazen farklı verilmistir. Örnegin Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük’ünde akordiyon, akupunktur, alpaks, bizmut, bres, keton, kuvarsit, nikel, plak, salon, turba, trup, vals, vampir, vasistas ile vazelin kelimeleri Franzısca kökenli olarak, akut, balsam, bloknot, dolar, panda, silin ngilizce kökenli, bira ila pistov talyanca kelimeler, drama ise Latince kelime olarak gösterilmistir. 6   Dil Dernegi’nin Türkçe Sözlük’ünde de farklı kaynaklar gösterilmistir. Örnegin akordiyon (akordeon), balsam, dikta, ester, general, genetik, keton, mazohist (mazosist) ile plak kelimeleri Franzısca kökenli olarak, akupunktur, akut, balata ila silin ngilizce kökenli olarak, doçent, gerundium, moment ila parabellum, ise Latince kökenli kelimeler olarak gösterilmistir. Yunanca kökenli olarak gen ve kiklon kelimeleri, pistov ise talyanca, buna karsın nikel kelimesi sveç kökenli olarak gösterilmistir. Kubbelaltı Vakfı’nın hazırladıgı “Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te” de kaynaklar asagıdaki gibi gösterilmistir: alpaks, balata, bizmut, bres, gang, hinterlant, kaput, kobalt, konsonant, kuvars, kuvarsit, mazohist, nazizm, salon, slavistik, trup, turba, vals, vampir, vasistas, vazelin, vermut ile vokal Fransızca kaynaklı, bitter, bloknot, bokser, diril, dolar, hornblent, kuvars, panda ngilizce kaynaklı, bira, lata, lavta ve ringa talyanca kaynaklı parabellum Latince kökenli, silep ise Yunanca ve kayzer (kayser) Arapça kökenli kelime olarak gösterilmistir. Tablo 3: Üç sözlükte bulunan ortak kelimeler   TDK Dil Dernegi Kubbealtı Vakfı Almanca Kelime dizel dizel dizel Diesel element element element Element   fasing fasing fasing Fasching feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall feldspat feldispat feldispat Feldspath fenik fenik fenik Pfennig fertik fertik fertik fertig filinta filinta filinta Flinte gestapo gestapo gestapo Gestapo gnays gnays gnays Gneiss hahnyum hahnyum hahniyum Hahnium klapa klapa klapa Klappe   kurus kurus kurus-gurus Groschen laborant laborant laborant Laborant lös lös lös Löss mark mark mark Mark mavzer mavzer mavzer Mauser Nazi Nazi Nazi Nazi om om om Ohm otoban otoban otoban Autobahn panzer panzer panzer Panzer preparat preparat preparat Präparat reiber rayba rayba Reiber revir revir revir Revier   sablon sablon sablon Schablone salter salter salter Schalter snitzel sinitzel sinitzel Schnitzel tekniker tekniker tekniker Techniker tifdruk tifdruk tifdruk Tiefdruck volfram volfram volfram Wolfram zeplin zeplin zeplin Zeppelin   7   Yasar Önen’in çalısmasında bulunan 1352 Almanca kaynaklı kelime sunlardır: Alman (Alaman), anslus, ayısberg, balkon, balya, bandıra, bandırol, bando, bank, banka, banker, bankiz, bankınot, banko, bant, baron, bira, blok, bloknot, blokhavz, borda, bulvar, Cermen (Cerman), çasar, çasariçe, çinko, daniska, doçent, dolar, feldispat, feldmaresal, Felemenk, fenik, fertik, fink, flinta (filinta), fluspat, fodra, fon, fond, fortrak, fötr, frak (fırak), Frenk (Firenk), farmason, froylayn, Führer, gang, garanti, gestalt, gestapo (gestapo), gnays, grof (gorof), gulden (golden), hal, hallebar, harp (harpa), haymatlos, her, hersek (hercek), hinterlant, ıstampa, ıstat (ıstat), ızbandut, izbe, kayser, kelner, kermes, kıral, kıraliçe, kindergarten, kobalt, kolonya, kompir, korona (korone, krone), kramp (kıramp), kurus, kuvars, -lând, lândo (lândon), lâta, lepiska, lid, loca, lonca, manken, maresal, mark, marka, marki, markiz, markizet, mavzer, nazi, Nedirlanda, nikel, ordinaryüs, palanka, piyango, plaster, pot, pulluk, rayh, rayhstak (rayıstak), revir, ringa, rontken, sabun, saks, saksı, Saksonya, soba, spion (ispiyon), salter, sarampol, silep, sina, sivester, snitsel, taler, talvek, tampon, tapa (tıpa), tapon, tonmayıster, turba (turb), vals, vasistas, vermaht, vermut, vintfank, volfram, zeplin, zikzak, zulferayn. Tablo 4: Üç sözlükte ve Önen’in çalısmasında bulunan ortak kelimeler Türkçe Sözlük TDK (2005) Türkçe Sözlük   Dil Dernegi (2005) Misalli Büyük Türkçe Sözlük Kubbealtı Vakfı (2005) Deutsches im Türkischen   Yasar Önen (1955) Almanca Kelime baron baron Baron bira bira Bier blokhavz blokhavz Blockhaus bloknot bloknot Notizblok daniska daniska daniska Danzig doçent doçent doçent Dozent dolar dolar Taler, Dollar   feldmaresal feldmaresal feldmaresal feldmaresal Feldmarschall feldspat feldispat feldispat feldispat Feldspath fenik fenik fenik fenik Pfennig fertik fertik fertik fertik fertig filinta filinta filinta flinta (filinta) Flinte gang gang gang Ganggestein gestalt gestalt Gestalt gestapo gestapo gestapo gestapo Gestapo gnays gnays gnays gınays Gneiss graf graf Graf haymatlos haymatlos haymatlos heimatlos   Önen’in çalısmasında bu sayı 173 olarak verilmistir, fakat aynı kelimeden gelen birçok birlesik kelimeler de ayrı sayıldıgı için, bu çalısmada bu kelime bir kez sayılmıstır. Örn. sadece “Frenk” kelimesi 25 kez verilmistir (Frenk asması, Frenk gülü, Frenkçe gibi). 8   hinterlant hinterlant hinterlant Hinterland kayzer kayser kayser, çasar Kaiser kobalt kobalt kobalt Kobalt   kurus kurus kurus-gurus kurus Groschen kuvars kuvars kuvars Quarz lata lata lata Latte mark mark mark mark Mark mavzer mavzer mavzer mavzer Mauser Nazi Nazi Nazi Nazi Nazi nikel nikel Nickel pot pot pot Boot revir revir revir revir Revier ringa ringa ringa Ringa röntgen röntgen rontken Röntgen   salter salter salter salter Schalter silep silep silep Schleppschiff snitzel sinitzel sinitzel snitsel Schnitzel svester sivester Schwester talveg talveg talvek Talweg tonmayster tonmaystır tonmayıstır Tonmeister turba turba Torf vals vals Walzer vasistas vasistas Was ist das vermut vermut vermut Wermut volfram volfram volfram volfram Wolfram zeplin zeplin zeplin zeplin Zeppelin 30 37 25 46 46   Önen’in çalısmasındaki kelimeleri günümüz sözlüklerdeki mevcut Almanca kaynaklı kelimelerle kıyaslarsak 46 ortak kelimenin bulundugu görmekteyiz. Sonuç: Bu çalısmada Türkçedeki Almanca kaynaklı kelimeler incelenmistir. Bildigimiz üzere 2005 yılında üç farklı kurum tarafından hazırlanan Türkçe sözlükler yayınlanmıstır. Bu kurumlar Türk Dil Kurumu, Dil Dernegi ve Kubbealtı Vakfı’dır. lk asamada bu kurumlar tarafından hazırlanan Türkçe sözlüklerdeki Almanca kaynaklı kelimeler çıkarılmıs ve sayısal açıdan birbiriyle karsılastırılmıstır. Günümüz sözlüklerdeki Almanca kelime sayısının çok farklı oldugu görülmüstür. Toplam 126 Almanca kaynaklı kelimeden sadece 33’ü tüm sözlüklerde bulunmaktadır. Türk Dil Kurumu ve Dil Dernegi tarafından hazırlanan sözlüklerdeki Almanca kaynaklı kelime sayısı hemen hemen aynı, 85 ile 86. Buna karsın Kubbealtı Vakfı’nca hazırlanan sözlükte oldukça farklı bir sayı görmekteyiz, burada sadece 65 Almanca kaynaklı   kelime bulunmaktadır. kinci asamada bu kelimeler 1955 yılında Yasar Önen’in “Deutsches im Türkischen” adlı çalısmasındaki Almanca kaynaklı kelimeler ile kıyaslanmıstır. Bu çalısmada 135 Almanca kaynaklı kelime bulunmaktadır. Önen’in çalısmasındaki kelimeleri günümüz sözlüklerdeki mevcut Almanca kaynaklı kelimelerle kıyaslarsak 46 ortak kelimenin   bulundugunu görmekteyiz. Sonuç olarak son elli yılda Almanca kelimelerin sayısal açıdan Türkçemiz üzerinde çok fazla etkili oldugunu söyleyemeyiz, fakat günümüz sözlük 9   içeriklerinin, hem kelimelerin kaynakları hem de yazılısları açısından, oldukça farklı oldugunu söyleyebiliriz.   Kaynakça:    Aksan, Dogan (2004), Die neueren Entwicklungen im modernen Türkei-Türkischen. Türkçe ve Dilbilim Yazıları. Multilingual. stanbul. S. 420-426. Ayverdi, Ilhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Nesriyat. Istanbul. GfdS (2005): Deutsche Wörter in anderen Sprachen. Der Sprachdienst 2-3/2005. S. 97-101. Karaagaç, Günay (2004): Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi. V. Lefke Edebiyat Bulusması 2004. Akçag Yayınları. Ankara. Karaagaç, Günay (2005): Dil, Tarih ve nsan. Akçag Yayınları. Ankara. Korkmaz, Zeynep (1995), Batı Kaynaklı Yabancı Kelimeler Ve Dilimiz Üzerindeki Etkileri. Türk Dili. Dil ve Edebiyat Dergisi. TDK. Ankara. S. 843-858.   Önen, Yasar (1955), Deutsches im Türkischen. Philosophische Fakultät der Universität Ankara. Saglam, Musa Yasar (2004), Lehnwörter im Türkischen. Muttersprache 2/2004. GfdS. S. 115-122. Sezgin, Fatin (2004), Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yogunlugu. Ankara. Türkçe Sözlük (2005), Türk Dil Kurumu (TDK). Ankara.  Türkçe Sözlük (2005), Dil Dernegi. Ankara.

T Takograf Takometre V Vals Vampir Vazelin Vermut Z Zeplin