Uluslararası İşaret Dili "Gestuno"

Uluslararası İşaret Dili "Gestuno"

Uluslararası İşaret Dili ("International Sign Language") olarak da bilinen "Gestuno" 1951'de ilk defa "Dünya İşitme Engelliler Federasyonu"nun ("World Federation of the Deaf") dünya çapındaki kongresi çerçevesinde ele alınan yapay bir işaret dilidir. "Gestuno" ismi İtalyancadan gelmektedir. "Gestuno", "işaretlerden birisi" anlamını taşımaktadır.

1973'te bir komisyon uluslararası bir yapay işaret dili üzerine çalışmalar yapmıştır ve bu yapay işaret dilini standartlaştırmaya çalışmıştır. Birçok ülkede işitme engelliler tarafından anlaşılan işaretler bu komisyonda bir araya getirilmiştir. Ayrıca bu komisyon yaklaşık 1500 işaretten oluşan bir kitap yayınlamıştır. Ancak Gestuno'nun gerçek bir dil gibi somut dilbilgisel kuralları yoktur.

"Gestuno" sayesinde, farklı ülkelerden işitme engelliler bir araya geldiğinde ve kendilerine özgü işaret dilleriyle anlaşamadıklarında kullanılan uluslararası bir işaret dili gelişmiştir. "Gestuno" bugün hâlâ uluslararası işaret dili için bir referans olarak kullanılmaktadır. Birçok işitme engelli insan dört yılda bir düzenlenen duyma engellileri olimpiyatlarında ve "Dünya İşitme Engelliler Federasyonu" (World Federation of the Deaf) gibi birçok uluslararası konferanslarda uluslararası işaret dilini kullanmaktadır.

Sesli Dile Yönelik Bağımsızlık ve Tutum

İşaret dilleri bilimsel anlamda kendine özgü ve doğal diller olarak kabul görürler. İşaret dillerini aynı ülkedeki sesli dillerden temelde ayıran kendilerine özgü dil bilgisi yapıları vardır. Bu nedenle işaret dilleri sesli dile kelime kelime aktarılamaz. Sesli dile yönelik göze çarpan bir fark ise; sesli dil birbirini takip eden bilgileri zorunlu bir şekilde ard arda işlerken, işaret dilleri her hareketle birkaç bilgiyi aynı anda iletebilir. Sık sık "inkorporasyon" (kabul etme) olarak adlandırılan bu kavram yeni araştırma birimlerinde bükümden sayılmaktadır ve işaret dilin önemli bir malzemesidir. İşaret dilleri ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Almanca dil alanından Almanca İşaret Dili (DGS) varken Avusturya'da Avusturya İşaret Dili (ÖGS) vardır.

Farklı sesli dillerde olduğu gibi işaret dilleri de kendi aralarında benzerlik gösterir. Uluslararası işaret dili uluslararası organizasyonlarda yavaş yavaş yürürlüğe girmektedir. Oluşum aşamasındaki işaret dili nesnel açılara göre ülkelere özgü farklı el kol hareketlerinin kabul edilen anlaşma sayesinde gelişimini sürdürmektedir.

İşaret dillerini yasal olarak güvence altına alma çabaları geçmişte de vardı ve hâlâ da devam etmektedir. İngilizce ve Māori (Maori, Yeni Zelanda yerlileri ve onların diline verilen isimdir) dilinin yanı sıra Yeni Zelanda işaret dili (NZSL) 2006'dan bu yana Yeni Zelanda'nın resmî dilidir. İsviçre'nin Kanton eyaleti, işaret dilini 27 Şubat 2005'ten beri anayasal olarak kabul etmektedir. Avusturya parlamentosu Federal Anayasa'da işaret dilini tanınmış azınlık dili olarak kabul etmiştir