Türkçe"ye yerleşmiş,kökeni ve eki ile birbirine yakın ve bağlı kelimeler

Türkçe"ye yerleşmiş,kökeni ve eki ile birbirine yakın ve bağlı kelimeler :

cilt = deri ; cellat = deri yüzücü
şahıs-eşhas-müşahhas-teşhis
katetmek-maktu
saf-mustafa(saflaşmış)
zan-maznun
sicil-tescil-müseccel
fehm-fehim/e-tefhim-mefhum
baliğ-tebliğ-tebligat
daire-müdür-idare
hendese(matematik)-
mühendis(mesleğini matematik yöntemlerle icra eden)
hesap-muhasebe-mahsup
şekil-eşkal-teşkilat
rahat-istirah-müsterih
kast-maksat-maksud
nakıs-tenkis/at-
tat(z)min-tazminat
fikir-mefkure
sual-mesul-mesuliyet-mesele
misal-emsal-temsil
hasretmek-hasret-münhasır-mahsur-muhtasar
hazır-huzur-ihzar
farz etmek-mefruz
iddia-dava-müddei
daim-müdavim-mütemadi
hacer : taş hacir : kısıtlama
hecr(göç)- hicret-tehcir
şekk : kuşku şikayet : kuşkular
şart-meşrut-meşrutiyet(şartlı demokrasi)
şevk-teşvik
beri-ibra-beraat-müberra
harf-tahrifat-
merkep-rekabet
vecd-mevcut-mevcudiyet
imar-mimar-mamur-tamir
emir-amir-memur
resim-merasim-tersim
hasılat-tahsilat-mahsul

Harikulade : harik-ul-ade açılımı ve kökleri itibariyle
şu anlama geliyor :

harik(a) : Arapça "karıştıran/harekete geçiren" anlamındadır.
ade : gelenek, adet : ade çoğulu olarak gelenekler demektir.

harik-ul-ade : Gelenekleri karıştıran,alt üst eden,değişimi harekete geçiren (Türkçedeki pozitif anlamı ile : güzel) etkinin adı ve anlatımıdır.
----------------------------------------------------
rekb : binmek ;
merkep : binek hayvanı;
rekabet : yarışanların, birbirlerinin yaptıklarının üzerini örterek kendilerini ön plana çıkarma eylemi.

mübaşir : (başar = müjde)kökünden : müjdeci
-------------------------------------------------
muvazaa = muvadaa : karşılıklı/gizli vaadleşme, kişilerin birbirlerine verdiği gizli vaadler.(vaad kökünden)
-------------------------------------------------
mütareke : (terk kökünden) karşılıklı terketme, karşılıklı silah bırakma
--------------------------------------------------
mektup : (ketb=yazma kökünden)yazılı metin/yazılmış olan
kitap : ketb kelimesinin çoğulu olarak) yazılar
mektep : yazı yazılan yer
kitabe : yazıt
---------------------------------------------------
şemsiye : (şems=güneş kökünden)güneşten koruyucu
( Arap coğrafyasında ancak "güneşten korunmak"ihtiyacı olabileceği
için )
Türkçe"ye yerleşmiş,Türkçe"ye ait olmuş Arapça kelimelerin
kökenini incelemek,Türkçe içindeki anlamlarını bilmeye ve doğru kullanımlarına yardımcı olduğu için,her iki dili de bilmenin yardımı ile,kök ve anlam çözümlemesini yapabildiğim sözcüklerden yazıyorum :

fikir : düşünce efkar (çoğul) : düşünceler
efkar-ı umumiye : Kamunun düşünceleri/kamuoyu
münazara (nazar kökünden) karşılıklı bakış oluşturma
niza(nida) : ses/(li çekişme)(nizalı-nizasız)
münazaa : Karşılıklı çekişme
mütalaa : (tal"a=çıkış)kökünden : çıkarım
farik : (fark kökünden) farkeden,farkedebilen,ayırt edebilen
refik : arkadaş
müterafik kusur : kusur arkadaşlığı,kusur ortaklığı
vezin : ölçü
muvazene : denge
tevzi : dengeli dağıtım
mütevazi : hareketlerinde dengeli,ölçülü
tevazu : ölçülü olma,dengede olma
sabıka : geçmişteki hal,durum
hal-i sabıka irca : geçmiş duruma geri dönme (eski hale getirme)
zikr : dile getirme,söyleme
mezkur : bahsedilen,dile getirilen
müzekkere : zikreden yazı,hatırlatan yazı
ras : (Ar.) baş / ratio : (Lat.) akıl
rasyonalizm : akılcılık
re"sen : kendi başına,kendiliğinden hareketle
reis :başkan
---------------------------------------------------
usul : asıl sözcüğünün çoğuludur
---------------------------------------------------
sıdk : doğruluk
sadık : doğru
tasdik : doğrulama/onama
----------------------------------------------------
fazilet : (fazla kökünden) fazla ahlak,erdem,beklenenden daha fazla ahlaklı olmak
Sn. Sinequanon :

Spor kelimesinin açılımına dair bu bilgiyi,spor bilimleri ile ilgili bir akademisyenden duymuştum. Sistem,program,organizasyon ve rekor kelimeleri,olimpik hazırlıkların hedefe yönelen disipline yöntemleri ve hedefin adını sembolize etmek üzere,yöntemlerin sıralanaşı;kısaltması ise : Spor imiş. İngilizce Ve Fransızca"daki "t" harfinin gramatik bir ek olma ihtimali veya çoğul eki olma ihtimalini düşünebiliriz.
-----------------------------------------------------

Türkçe"den birkaç kelime :

vade : (vaad kökünden) ödemenin/ifanın vaadedildiği
zamanı ifade eder.
-------------------------------------------------------
halet : hal kelimesinin çoğuludur
halet-i ruhiye : ruhsal durumlar
-------------------------------------------------------
tahakkuk : hak şekline bürünme,hak haline gelme
muhakkak : hak durumu kesinleşmiş olma
----------------------------------------------------------
hayat : (kökü:hay"a:canlılık,canlı olma) hay"a çoğuludur
----------------------------------------------------------
habbe : tane
hububat : taneli yiyecekler(habbe çoğulu)
---------------------------------------------------------
insan : Arapça ins kelimesi Türkçe"deki insan kelimesinin karşılığıdır ve
insan : Arapçada ins kelimesinin çoğulu,ayrıca ins(an) soyundan gelen anlamındadır.
nas : insan topluluğu (hukukta "nası ızrar" ( insanlara zarar verme)
terimindeki kullanımı örnektir.
-------------------------------------------------------
nefs : can,kişi
nüfus : nefs çoğulu olarak : kişiler
enfes : candan öte
nefes : soluk alıp verme
teneffüs : nefeslenme
--------------------------------------------------------
şur : emir,danışana gösterilen yol
şur"a : danışma kurulu
şurayı devlet : devlete dair danışma kurumu (günümüzde Danıştay)
müsteşar : danışılan görevli
müşavir : danışman
istişare : karşılıklı görüş/fikir alışverişi/danışma
--------------------------------------------------------
memleket : kökündeki mülk kelimesinden,edinilmiş,yurt edilmiş mülkler
memluk : mülk edinilmiş (köle)
istimlak : mülk edinme
emlak : mülkler
--------------------------------------------------------