Osmanlıca – İngilizce sözlük niteliğinde Osmanlıcadan İngilizceye yapılan ilk ve kapsamlı lügattir. 1890’da 12 cild halinde yayımlandı. Sir James W. Redhouse’ın el yazması olan eserinin orijinal bu gün British Museum’da dır.
Osmanlıca harflere göre alfabetik sıralanan sözlükte kelimelerin Arapça, Farsça, Türkçe mensubiyetleri gösterilmekte, latin harfi okunuşları ile, türü belirtilmekte, numaralarla anlam farkları ve deyimler İngilizce verilmektedir.
Sözlük yazarı Sir James W. Redhouse 30 Aralık 1811’de Londra’da doğmuştur. 1819’da yetim ve öksüz kalarak Christ’s Hospital adlı yardım ve eğitim vakfına yerleştirilmiştir. Burada denizcilik, haritacılık, teknik resim, trigonometri gibi konularda tahsil görmüştür. 1826′da disiplinsizlik nedeniyle okuldan uzaklaştırılınca, Akdeniz’e açılan bir gemi ile yolculuğa çıkmış ve İstanbul’a gelmiştir. İstanbul’da Mühendishane-i Berri-i Hümayun’da teknik ressam olarak uzun yıllar çalışır burada kaldığı 8 yıllık sürede Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenir.
1840′tan sonra Hariciye Nezareti tercümanı olarak görev alır ve dış temasların çevirisini yürüttür. 1853′de İngiltere’ye dönerek, dışişlerinde Doğu dilleri tercümanlığı yapar. Royal Asiatic Society derneği üyeliğine seçilir ve, Sir unvanı alır. 1892′de vefat eder.
1811’de Londra’da doğdu. 5 Yaşında babasını kaybetti.
8. Yaşında iken yetimler için eğitim veren, sert disiplinli bir denizcilik
okuluna kaydoldu. Bir süre sonra disiplinsiz ithamıyla buradan çıkarıldı.
….
1826’de Kamarot olarak bir ticaret gemisine girdi ve
gemi İstanbul’a uğradığında işinden ayrıldı. Daha sonra İstanbul yılları ve
Osmanlı hizmetinde geçirdiği günler başladı.
…
Erzurum’a, Rusya’ya, Malta’ya ve Osmanlı hükümet
görevlisi olarak tekrar İngiltere’ye gitti. Diplomatik meselelerde üst görevler
aldı. İftihar nişanı ve pek çok hediye ile taltif edildi
…
1853’de emekli olarak İngiltere’ye döndü. Cambridge
Üniversitesinde fahri doktora titri, 1888’de Kraliçe Viktoria’dan şövalyelik
(Sir) nişanı aldı. 1892’de Londra’da öldü.
…
Hayatı boyunca Britanya tahtında 4 Kral, Osmanlı
tahtında 5 padişah görmüş, Osmanlılar ile ilişkileri çok iyi olmasına rağmen
İngiliz hükümeti ile pek geçinememiştir. Belki de bu yüzden Encyclopedia
Britaninca’ya biyografisi konmamıştır.
Başlıca Eserleri
Redouse’un; İngilizce-Türkçe sözlük, etimolojik
Osmanlıca Sözlük, Osmanlıca gramer kitabı, Osmanlıca cep kitabı vs
. dil ve sözlük çalışmaların yanı sıra Kral IV. William’ın Sultan Mahmud’a
hediye ettiği İbn-i Battuta Seyyaha namesinin Türkçeye aktarılmasına yardımcı
olmuş, Fransız ormanlılık kanun ve nizamnamelerini çevirmiştir.
Esmaü’l Hüsna’yı, Hz. Muhammed için yazılmış Bürde kasidesini,
Mevlana’nın Mesnevi’sini ve bugün Osmanlı tarihi kaynakları arasında
kullanılan Eflaki’nin Menakıbü’l‘ârifin eserinden bazı pasajları
İngilizceye tercüme etmiştir. Türkçeye İncil tercümesi yaptıysa da misyon
tarafından beğenilmeyerek basılmamıştır.
Osmanlı Bilimler Akademisine Üye
1851’de Fransız Akademisi örnek alınarak kurulan
Encümen‐i Daniş’e (Bilimler Akademisi) kırk Türk üyenin yanında; Hammer, Bianchi
gibi doğu bilimcilerle beraber Redhouse’da üye seçilir.