yöresel kelimeler

dılcık: sulu, şımarık kişi
yalacan: sırnaşık
dığan: sahan, tava
peşkir: havlu
buva: baba
künge: kül
gı: kız

napıpdurun?=napıyorsun? (:
abuu=off (:

bi apaz: bi parça
gem: çift
biyo: bi kere

ce : kadar . Örn.: Sen gelenece biz ... - sen gelene kadar
badal: merdiven
kafadan kontak: tahtası eksik
uylamak: zorlamak, başının etini yemek
ütmek: kazanmak
yürümek: yola çıkmak, seyehate çıkmak
pelver: salça
bala: küçük çocuk
sepmek: hastalığın bulaşması ya da elle etrafa su damlacıkları saçmak
he mi?! : öyle mi?
he ya: öyle ya

yöre: Tokat / Turhal )

dilazer:güzel
enkastan:yalandan
tırkaz :kapı sürgüsü
ilik:düğme
büber:biber
haşheşli gözme:haşhaşlı gözleme
ilyen:leğen
curuk:hindi
hinciki:şimdiki
goley:kolay
ünnemiş:seslenmiş,çağırmış
çekişmek:kavga etmek
samsak:sarımsak
barabar:beraber
baaça:bahçe
dırnak gada:çok az,küçücük
hadibakam:hadi göreyim
kütahya

Kütahya

cor: dedikodu,arkadan konuşma
bıldır:bu defa

bunlar da gaziantepten

İzmir'de simide gevrek derler.
Ege Bölgesi'ndeki çekirdeğin ismi çiğdemdir.
Aydın Şivesi: kızan: çocuk | karındaş: kardeş | arkideş: arkadaş | çööz: ceviz | söylevegari: söyle artık | yapıvegari: yap artık | gelevegari: gel artık.
Nöörüyon? Çorap örüyom. Bunları Anadolu'da herkes bilir.
Fethiye'de "burada horada" derler.

ısparta/yalvaç

cızık:acele et
cıddık:azıcık
dığan:tava
haney:hol,koridor
gınnep:çok zayıf
şavk:elektrik,ışık
gazel:yaprak
keler:kertenkele
ergen:kızılcık meyvesi
velespit:bisiklet
.......
Bulgaristan Türkçesi:
Te ben de macirim be ya: Ben de muhacirim.
Oş geldin Üseyin abi: Hoş geldin Hüseyin abi.
Oş bulduk Asan abi: Hoş bulduk Hasan abi.
Abijim: abiciğim.
Üj bej: üç beş.
Er gün: Her gün.

sparta/yalvaç

hortlamak:uyumak
faysallamak:sersemlemek,saçmalamak
uylamak:sataşmak
frek:domates
vehdetine:boşuna,öylesine

izmir
yatgeberlik:geç vakit yenen yemek
domat:domates

yalım:galiba(Burdur)
metletmek:ahenkli bir şekilde yürümek(Burdur)
masiyon mu?:beni ciddiye almıyor musun?(yozgat)

Hincik: şimdi,
Ben geliyorum, sen gidekoy...
Hadiii gari: artık herkes biliyor bunu.

İzmir

çöt: çocuk
yalım: galiba
olmak: galiba

mökkem:sağlam
hersli:kökü hırslıdır ama sinirli anlamında kullanılır
tenko:sosyete
söhteri:soytarı
eke:ağa
çıltik:zayıf ama zayıftan ziyade cadaloz kız tipi
dal:sırt
aşığaşık)kısa a ile uzuatmadan sonuda boğazdan bi yumuşak g ile

errrrzuruummm

çukurova bölgesi
1-) Sörsöbe sünmek (Çok yorulup kendinden geçercesine uzanmak)
2-) Meses (İnek ve öküzlerin yürümesi için arkadan dürtülen ucu ince sopa)
3-) Meses kadar ayak. (Büyük ayak)
4-) Fallos…..Fallosu çıkmış (İhtiyar olup kamburu çıkmış olanlara söylenir)
5-) Helkere (Bahçe)
6-) Helke (Kova)
7-) Elikmek (Utanmak)
8-) Yoklu (Fakir)
9-) Bir topak olmak (Çok utanmak)
10-) Kahirlenmek
11-) İlmini bilmek (Elmini bilmek)
12-) İmini timini bilmek
13-) Icııını cıcııını bilmek…..Icığını cıcığını bilmek
14-) Sakalım yok ki sözüm tutulsun
15-) Hakiyetli
16-) İnsanatlı
17-) Tuz ağası olmuş (Çok tuzlu olmuş)
18-) Çorak olmuş (Çok tuzlu olmuş)
19-) Hoşşikçi…Hoşşikçilik (Yağcı…..Yağcılık)
20-) Ağzı kulağına varıyor (Keyifli)
21-) Keyfinden gülleri yarılıyor
22-) Debbehlenmek (Keyiflenmek)
23-) Sevindirik olmak
24-) Babsınmak (Önemsemek…Daha çok “babsınmadı” şeklinde kullanılır)
25-) Burnuna komamak (Değer vermemek)
26-) Estek kerestek (Ivır zıvır)
27-) Ganeviz (Kavanoz)
28-) Elleri arkalarına yetmiyor (Kapıyı kapatmayana söylenir)
29-) Oklava mı yuttun? (Eğilmeyene söylenir)
30-) Eşşeen gulaandaki mercimek (Eşeğin kulağındaki mercimek) (Çok şey bilen ve
konuşan çocuklara söylenir)
31-) Edi’ynen Büdü
32-) Saar sıır (Sağır sığır) (Ağır işitenlere söylenir)
33-) Daşınan gılıncın arasında (Taş ile kılıcın arasında) (Çok kısa sürede)
34-) Dişin kitlene (Ne var bu kadar üşüyecek)
35-) El kol olmak (Birinin ihtiyaçlarını karşılamak, korumak)
36-) Yarım avrat (Yaşından olgun görünen ve konuşan kız çocuğu)
37-) Ver yesin, ört yatsın bunlara (Tembellere söylenir)
38-) Pot etmek…..İşimi gücümü pot etti. (Yapılan bir işi engellemek)
39-) Gıtlıktan çıkmış gibi yemek yemek
40-) Yaralaana döker gibi su içmek
41-) Depmecen mi delindi? (Bir türlü doymayanlara söylenir)
42-) Yumuş (Emir)
43-) Yumuştan 3 gün önce doğmuş (Emirleri yerine getirmeyenlere söylenir)
44-) Ev 56’ya gitmiş (Ev çok dağıtılmış)
45-) Ortalık dandili
46-) Her taraf her yerde
47-) Cuu cuu cuu dökünmek (Aşırı mikarda su ile yıkanmak)
48-) Corr corr corr dökünmek (Aşırı miktarda su ile yıkanmak)
49-) Er’inen avrat (Karı koca)
50-) Mıymıntı
51-) Dellek (Yaramaz çocuk)
52-) Fallik (Yaramaz kız çocuğu)
53-) Kızılipe yapışasıca (Yaramazlık yapan kız çocuklarına söylenir)
54-) Böön (Bugün)
55-) Düneen (Dün)
56-) Adam asar (Sağlam ip)
57-) Hırkıza kendir yakışır gibi yakıştı. (Giyilen elbide çok yakışıyorsa söylenir.)
58-) Gıygıdı gıygıd, gıygıdı gıygıd (İşler yolunda)
59-) Dellenip dağlara düşmek
60-) Tilkinin kuyruğuna deyse üç gün kaçar (Çok ekşi, çok acı)
61-) Kuyruğunu ellemek (Göndermek)
62-) Ziiv ziiv gezmek
63-) Hatay delaanlısı (Hatay delikanlısı) (İri yarı olanlara söylenir)
64-) Kepik küpük
65-) Şip dudak (İnce dudaklı olanlara söylenir)
66-) Patır dudak (Kalın dudaklı olanlara söylenir)
67-) Aydırış aazlı (ağızlı), badem gözlü
68-) Titirek çerçi (Sakar)
69-) Gıran giresice (Bir beddua şekli)
70-) Eniynen boyu bir (Şişman)
71-) Yüreen yüreeme döne (Zor işleri kolayca yapanlara söylenir)
72-) Onların eşşikliğine hoplamam (Onların evlerine gitmem)
73-) Yalap yalap yanmak
74-) Edir güdür olmak (Yaralanmak)
75-) Gıllın gıllın etmek (Yalakalık yapmak)
76-) Sıyrık sıpa (Yaramaz erkek çocuklarına söylenir)
77-) Bir hal etmek (Bir işi halletmek)
78-) …………..derdine yanmak (Ekmek derdine yanak)
79-) Pattıklamak (Bebekleri uyutmak için sırtlarına hafif hafif vurmak)
80-) Ağzının içi laf dolu
81-) Bas etmek (Çok yemek yemek)
82-) Gıyılı gıypılı
83-) Giyingili guşşangılı
84-) İşi yok it taşlıyor (Gereksiz iş yapanlara söylenir)
85-) Garın gardaştan yakın (Bencillere söylenir)
86-) Tevekkeli (Devamlı)
87-) Kadiid olmak (Çok üzülmek)
88-) Ganı garraah olmak (Gani garraah olmak) (Bolluk refah içinde yaşamak)
89-) Eşşeen aklına karpuz kabuğu düşürme
90-) Gözü yerde (Yere düşen bir şeye söylenir)
91-) Yer yoh etmek (Kaybetmek)
92-) Yer yoh olmak (Kaybolmak)
93-) Kuş gibi beklemek (Ümitle, sabırla beklemek)
94-) Kuş gibi ötmek (Çok tembihlemek)
95-) El boncuğu var. (Yabancı var)
96-) Ula (Lan)
97-) Burp demeye dudak ister
98-) Tırnağın varsa başını kaşı
99-) Çenet kanat olmak (Birini canla başla korumak)
100-) Gığılı gığılı iş tuttu
101-) Şıkkıdı şıkkıdı iş tuttu
102-) Gılıksız
103-) Meymenetsiz
104-) Zorlu (Güzel)
105-) Çocuk mezeri (Büyük ayak ve ayakkabılar için söylenir)
106-) Ne deyim n’oolasın
107-) Gıvıra büke (İştahlı yemek yeme şekli)
108-) Yüreem özem tükendi
109-) Ne göönaa…..Ne göynaa (Çok iyi, çok güzel)
110-) Dilimde tüy kalmadı
111-) Yüzü kırk kat
112-) Surat bir karış (Yüzü asık)
113-) Yaldır yaldır etmek
114-) Hahaha sürmek…..Hakaka sürmek (Hak haka sürmek) (Kıyaslamak)
115-) Belgaade (Gayet)
116-) Yeter kele…..E kele
117-) Cinfikirli
118-) Heyye (Evet)
119-) Bir garaara (Biteviye, tekdüze, monoton)
120-) Eğişmek (Biriyle rahatsız edici biçimde ilgilenmek)
121-) Yerinmek
122-) Yüz göz olmak (Haddinden fazla samimi olmak)
123-) Boğaz taşlamak (Yemek yemek)
124-) O günün behrinde…..O zamanın behrinde
125-) Ebününük olmak (Çok yemek)
126-) Hergele
127-) Eli eğintili (Becerikli)
128-) Eli uz
128-) Dargüüle
129-) Muhallanmak (Garipsemek).
130-) Zırrıhııı (Çok zırıldayan çocuklara söylenir).
131-) Miltan (Gömlek)
132-) Tabdil etmek…..Tabdil olmak (Rahatsız etmek…..Rahatsız olmak)
133-) Neyli nehar gitmek (Derin uykuya dalmak)
134-) Sürsen bulaşmaz (Birbirine benzemeyenlere söylenir)
135-) Karnım mık gibi (Tokum)
136-) Laf vurmak
137-) Takoza çıkmak (Bozulmak)
138-) Bocit (Alüminyum sürahi)
139-) Ya herroo, ya merroo
140-) El kadar ekmek oldu (Kayboldu)
141-) Kendi kendine yoğum etmek
142-) Göğsıddık (Yaramaz kız çocuklara söylenir)
143-) Ziyakıl gitmek (Hemen derin uykuya dalmak)
144-) Yüreem düştü (Çok korktum)
145-) Yüreeme büyüdü (Çok ağırıma gitti)
146-) Turab olup döşşenmek (Fedakarlık yapmak)
147-) Sırınç olmak
148-) Ellerindeki düğümü dişlerine vurdular (Bir problemi daha da çözümsüz hale getirdiler)
149-) Bizi dilemiş gelmiş
150-) Öte bakmış, beri bakmış, işi üzerine almış
151-) Öğreklemek
152-) Hakkını avucuna vermek (Birine haddini bildirmek)
153-) Elime alırım ha! (Döverim ha!)
154-) Yüzünden düşen bin parça…..Suratından düşen bin parça (Yüzü çok asık…..Suratı çok
asık)
155-) Hış ter…..Cılk ter
156-) Cobul olmak (Bolluğa ulaşmak)
157-) Şipidik çalmak (lamak)
158-) Yedi, içti, şooraya çıktı (Tembellere söylenir)
159-) Mafraç (Paketlenmiş yatak, yorgan, minder vs.)
160-) Hırnik (Sürekli gürültü çıkarak erkek çocuklara söylenir)
161-) Neresi ötüyor? (Neler konuşuyor?)
162-) Tüfsunmak (Acımak)
163-) Şikarlanmak (Nazlanmak)
164-) Sitir etmek…..Sitir olmak (Sığdırmak, yerleştirmek…..Sığmak, yerleşmek)
165-) Diir diir (İyi pişmiş)
166-) Parça kütür olmak (Yaralanmak)
167-) Feniksemek (Başı dönmek)
168-) Laf özzee…..Laf özzeee de .ok süzzee (Güzel konuşan çocuğa söylenir)
169-) Dabaz olmak (Kaşınmak, cilt hastalığına yakalanmak)
170-) Göynendirmek (Refah içinde yaşatmak)
171-) Kulağı fil…..Burnu fil (İyi duyan ve koku alan kişiye söylenir)
172-) Suçukmak (Suçunun ortaya çıkmasından korkan kişinin durumu)
173-) Yarı yerine yar olmadı (Yetinmedi)
174-) Döşşek (Yatak)
175-) Ayağı tahra (Ayağı çok soğuk)
176-) Tavşan yamacı geçti (Artık çok geç)
177-) Tiiri tak tak (Evde yiyecek bir şey yok, evde eşya yok veya yetersiz)
178-) Gak diyor ekmek, guk diyor su (Her istediği yerine getirilen kişi için söylenir)
179-) Neliiynen büyüttüm…..Neliiynen okuttum (Ne zorluklarla büyüttüm…..Ne zorluklarla
okuttum)
180-) Bereket parmağını batırdı
181-) Alüülala…..(Aliy-ül ala) (İyinin de iyisi)
182-) Sesin seğile (Sesin kısıla)
183-) Gınık...Gındırık (Kapının tam olarak kapanmamış hali)
184-) Eve çöpten direk vermişler (Evi çok dağıtmışlar)
185-) Çençik
186-) Faşmalamat olasın (Rezil rüsva olasın, kahrolasın)
187-) Omusilli (Çok güzel)
188-) Tam takır, kuru bakır
189-) Beygirlemek (Performansın düşmesi, tembellik yapmaya başlamak)
190-) Depeden sürmek (Anlaşmaya yanaşmamak)
191-) Bulunmaz Bursa kumaşı mı?
192-) Gaşşıımıza sığarlar (Bizimle aynı seviyedeler)
193-) Öküz ciğeri yemiş (Zorluklara alışkın, hiçbir şeyden etkilenmeyen)
194-) Kakılı (Dolu)
195-) Eri eesik (Yaşından olgun işler ve konuşmalar yapan kız çocukları kast edilir)
196-) Hüs (Sus)
197-) Datçıkan kızı (Yaramaz kız)
198-) Hotoğlu horozoğlu takbaşı Mehmet Efendi (Erkek çocukları severken söylenir)
199-) Sömek kafalı…..Sömek yapılı
200-) Zirzop (Yaramaz erkek çocuk)
201-) Lorik Mustafa (Sevimli erkek çocuk)
202-) Eksik etek (Acınası durumdaki kız çocuğu)
203-) Gızesii (Kız eksiği) (Zavallı durumdaki kız)
204-) Tingoz (Alıngan)
205-) Tarlada bostan, yan gel Osman (Tembellere söylenir)
206-) Evlerinden kabuklu ceviz yenmez (Evleri pis)
207-) Dibine darı ekmek (Bitirmek)
208-) Diniz kafa (Sakin kafa)
209-) Döş (Göğüs)
210-) Yüze yüze kuyruğuna geldik (Bitirmek üzereyiz)
211-) İncik boncuk avradı (Süslenmeye düşkün kadın veya kız)
212-) Gırk yılın gırtmışı (Yıllardır biriktirilen şey)
213-) Mıç mıç mıç mıç (Yavaş yemek yiyene)
214-) Fındık fıstık avradı (Yeme içmeye düşkün kadın veya kız)
215-) Zottik…..Zottirik (Yaramaz gıcık erkek çocuk)
216-) Pırliği dolamak (Acele bir yere gitmek üzere yola çıkmak)
217-) Sırt (Elbise)
218-) Giyesi (Giysi)
219-) Çont (Sakat)
220-) Bin başa ne gerekse bir başa da o gerek (Yalnız kalan bir insanın ihtiyaçları gündeme
geldiğinde söylenir)
221-) Gıntımaynan (Yoklukla, fakirlikle, tasarrufla)
222-) Ne istiyon bacından, bacın ölüyor acından (Benden bir şey isteme, senden daha zor
durumdayım)
223-) Ayrıseç etmek (Kayırmak, farklı davranmak)
224-) Alımlıklı (Evine yiyecek, eşya almayı seven erkeklere söylenir)
225-) Tevge (Yaramaz)
226-) Evciman (Ev işlerinde becerikli, evine düşkün kadın)
227-) Çiğrimek (Soğuk suyla duş alırken ürperti hissetmek veya birinden soğumak)
228-) Ocutmak (Birini kendinden soğutarak uzaklaştırmak)
229-) Debbe (Büyük bidon)
230-) Hoddik gibi oturmak…..Hoddik gibi beklemek (Sabırla bir şeyi beklemek)
231-) Ayan beyan olmak (Şaşırmak)
232-) Saar saap (Saar sahip) (Malını iyi koruyan, iyi sahip çıkan, kimseye kaptırmayan
çocuk)
233-) Ellek (Her şeyi, her yeri ellemekten hoşlanan yaramaz çocuklara söylenir)
234-) Yüzü elekli (Utangaç)
235-) Şurdan beri (Şişmanlara söylenir)
236-) Çul (Kilim)
237-) Mot etmek (Monte etmek)
238-) Bebir bebir (Etine dolgun bebek veya çocuk)
239-) Hedik (Yeni doğan çocuğa gönderilen hediye)
240-) Avcarlı (Acılı baharatlı)
241-) Avcarlamak (Acılı baharata bulamak)
242-) Sıtaralı (Sevilen, beğenilen, hatırı sayılan)
243-) Senet-kürek (Evrak yığını)
244-) Emrine mut (Birinin her isteğini yerine getiren kişiye söylenir)
245-) Yerim diyenden korkma, yemem diyenden kork (Yemeyeceğini söyleyen daha çok yer)
246-) El kadar ekmek oldu (Kayboldu)
247-) Havoç nevoç (Basit, alelacele hazırlanmış yemek)
248-) Köşker kütüğü (Kısa boylulara söylenir)
249-) Boyu güzel huyu hoş, üstü cicili cebi boş (Yakışıklı, boylu boslu, iyi huylu, bakımlı
ama fakir erkeklere söylenir)
250-) İki hasır bir mısır, içine gir zır zır ..sur (Fakirlerin evleri)
251-) Fazlete (İsmi Fazilet olanlara söylenir)
252-) Gapçaputu…Kapçaputu (Kara kuru çocuk)
253-) Çaput yırtar gibi (Çok sesli gaz çıkaranlara söylenir)
254-) .ötünden Konya görünüyor (Dağınık insanlara söylenir)
255-) Utandık misafir (Pek samimi olunmayan, her zaman gelmeyen, normalden fazla saygı
ve ikram gerektiren misafir)
256-) Yanannan yenene ne dayanır.
257-) İt ite buyuruyor, it de dönüp kuyruğuna buyuruyor.
258-) Zibil (Çöp, atık)
259-) Canıyın derdine düş.
260-) Gollik (Küçük)
261-) Makat (Döşek)
262-) Mısmıl (Epeyce, enikonu)
263-) “Hem simidim azalmasın, hem karnım doysun” olmaz.
264-) Akşamdan sonra sabahın hayrola (Çok geç kaldın)
265-) Galle (Sincap)
266-) Din iman bir miltan (Utanmaz, dini inancı zayıf veya hiç yok)
267-) Şavırlanmak (Harekete geçmek)
268-) Öndüç (Borç)
269-) Ölüye gider ağlarım, düğüne gider oynarım.
270-) …üynen Konya’yı deviriyor. (Sakar)
271-) Burunlarından döküldü (Çok yiyip içtiler).
272-) Soyka…Soykana kalasıca…
273-) Akıl veren bulunur da para veren bulunmaz.
274-) Yürüse yol yakışır, giyinse el bakışır.
274-) Kabe olsan kıblem değilsin.
275-) Küstüğüm dağın odununu yakmam.
276-) Tirki (Leğen)
277-) Yağlık (Yazma, tülbent)
278-) Çiççili maya (Şımartılan kimse)
279-) Yeyni (Havai hareketleri olan)
280-) İt yalasa doyar (Yüzü kirlenmiş çocuk için söylenir)
281-) İliğim hıntıktı (İçi ezilmek, ölecek kadar acıkmak)
282-) Erim evde yok, keyfim Bey’de yok.
283-) Ayağı yeyni (Hızlı hareket eden kimse)
284-) Dönümü ağır (Yavaş hareket eden kimse)
285-) Gernişi gernişi yürüyor (Gerine gerine yürüyor)
286-) Zorsunmak (Bir işi zor yapacağına inanmak, yapmak istememek)
287-) Zoruna gitmek (Üşenmek)
288-) Neediyon gıı (Ne yapıyorsun kız)
289-) Tıngıramadık gap olmaz (Tartışma çıkmayan ev olmaz)
290-) El arı, düşman körü (Ele güne karşı)
291-) Eşşeeng yoksa enişteeğn de mi yok
292-) Patos (Şişman ve tembel)
293-) Her avradın adı bir (Tembel ve pasaklı kadınlar için kullanılır)
294-) Yarın seni beni beğenmez (Küçük çocuklar için kullanılır)
295-) Esnek esnek getirir, esnek avrat getirir
296-) Eşşek …uruğuna saymak (Birinin sözlerini önemsememek, hiçe saymak)
297-) Biz burada eşek mi …utturuyoruz. (Beni neden ciddiye almıyorsun?)
298-) Bizi dilemiş gelmiş.
299-) İt yalasa doyar. (Çok pis).
300-) El akıllanır, bizimkiler de delleniyor.

Kahramanmaraş Yöresinden Seçmeler.

Zibil= Çöp
Marhama=Havlu
Süllüm=Merdiven
Hapab=Takunya
Duluk=Yanak
İrişkit=Sucuk
Seki=Avlu
Ede=Kardeş, Arkadaş
Eşki=Ekşi
Leçer=Reçel
Püsük=Kedi
Dulda=Gölge
Asbab=Kıyafet
Ebe=Nine
Uluk=Çürük
Goruk=Olgunlaşmamış Üzüm Taneleri
Melefe=Yorgan
gaziantep'ten seçmeler... ilk aklıma gelenler...

ağam, yorum, rafık: bir hitap şekli (gardaş, birader gibi)
hanek: söz, laf
haneğin uluğu: alakasız laf
süllüm: tahta merdiven
cıncık: cam
ganne gırığı: kırık cam parçası
hussu: bilerek, mahsus
mahmil: eskiden buzdolabı yerine kullanılan ersak konulan dolap
çimmek: yıkanmak
peşkil: havlu
bahdeniz: maydanoz
umsuruk etmek: çatlatmak
kahke: simit
hös(mek): sus(mak)
kerc(etmek): taklit etmek
hayır: incir
kötek: dayak
sumsuk: yumruk
made: mide
ambel beter: daha kötü
dombalak aşmak: takla atmak
yidiken yıhılasın dalhan devrilesin: yiğitken yıkılasın, dal iken devrilesin (beddua)