Arapça'nın Temel Kâideleri (Üçüncü Ders: Ma'rife ve Nekre)

ÜÇÜNCÜ DERS:

MA'RİFE VE NEKRE:

MA'RİFE İSİM: Belirli ve bilinen bir varlığı gösteren, genellikle başında harf-i tarif adını verdiğimiz (ال) takısı (artikel) bulunan isimlere ma'rife isim denir.

Örnekler:

ُ الرَّجُل : Adam, ُ الْمِشْمِش : Kayısı, ُ الْمَدِينَةٌ : Şehir, ُالْمِسْطَرَة : Cetvel

Bu kelimelerin başında harf-i tarif olduğu için böyle isimler ma'rifedir. Başına harf-i ta'rif gelince sonunda tenvin bulunmadığına dikkat edelim.

Bir isimde aynı anda ma'rifelik alâmeti harf-i ta'rif ile, nekrelik alâmeti tenvin aynı anda bulunmaz. Bir ismin başında harf-i tarif varsa sonunda tenvin, sonunda tenvin varsa başında harf-i ta'rif olmaz.

NEKRE İSİM: Belirli ve bilinen bir varlığı göstermeyen, genellikle sonunda tenvin adını verdiğimiz iki ötre, iki esre ve iki üstün diye bilinen simgelerin bulunduğu isimlere nekre isim denir.

Örnekler:

ٌ رَجُل ٌ , مِشْمِش ٌ , مَدِينَة ٌ , مِسْطَرَة

Görüldüğü gibi; bu kelimelerin sonunda tenvin vardır. Dolayısıyla bu tür kelimeler nekre isimlerdir.

Ma'rife ile nekre isimleri tanımak için, sadece harf-i tarifin bulunup bulunmadığını bilmek yeterli değildir. Bu, özelliklerden sadece bir tanesidir.

Şimdi maddeler halinde ma'rife isimleri öğrenelim:

1. Başında harf-i ta'rif (ال takısı) olan isimler: ُ اَلْكِتاَب ُ , اَلرَّسُول gibi..
2. Özel isimler (alemler): يُوسُفُ : Yusuf, اسْتاَنبول : İstanbul, تُرْكِياَ : Türkiye
3. Zamirler: أناَ : Ben, أنْتَ : Sen, هُوَ : O, نَحْنُ : Biz, أنْتُمْ : Siz, هُمْ : Onlar.. Bu zamirlerin tamamı, müzekker (eril) varlıklara ad olan kelimelerdir. Fakat, Arapça'da isim ve zamirlerde cinsiyet söz konusudur. Zamirler konusunda da daha sonra belirtileceği gibi; bu zamirlerin müennes (dişi) ve tesniye (ikil)kipleri de bulunmaktadır.
4. Ma'rife isme muzâf olan isimler: Buna "izâfetle ma'rife" denir. Bir örnek verelim. لَوْنُ الْقَلَمِ : Kalemin rengi. لَوْن kelimesi nekre bir isimdir ve ma'rife olan الْقَلَم kelimesine muzâf olduğu için, ma'rifelik kazanmıştır. Bu tamlamaya Türkçe'de "belirtili isim tamlaması" denir. Konu, isim tamlaması (izâfet) işlenirken detaylıca açıklanacaktır.
5. Başında nidâ edatı bulunan isimler: ياَ رَجُلُ : Ey adam! رَجُلُ kelimesi aslında nekre olduğu halde, başına nidâ edatı geldiği için ma'rife sayılmaktadır.
6. İşaret isimleri: هَذاَ : Bu, هَذاَنِ : Bu ikisi, هَؤُلاَءِ : Bunlar
7. Mevsûl İsimleri: الَّذِى - الَّتِى - الَّذِينَ gibi.. Genelde ism-i mevsûl, Türkçe'mizdeki bağlaç, ism-i mevsûlden sonra gelen sıla cümlesi de yan cümlecik yerini tutmaktadır.

Ma'rife isme "özel isim", nekre isme "cins isim" denir. Bir isim ya ma'rife yada nekre olmak zorundadır. İsimlerin bu temel iki özelliğini öğrendikten sonra; inşâallah daha sonraki dersimizde "isimlerde cinsiyet" konusunu işleyeceğiz...

Yusuf Semmak