Esrarengiz bir hafıza

İslam'ı Musa Carullah'tan öğrenen Toshihiko Izutsu, 4 Mayıs 1914'te Tokyo'da doğdu. Dil bi­limi alanındaki lisans ve lisansüstü öğre­nimini Keio Üniversitesi'nde tamamladı. Fran­sızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Farsça, Türkçe, Sanskritçe, eski ve yeni Çince öğrendi. Izutsu, “Küçükken babam beni zazen (Zen Budizm'i pratiği) yapmam için zorlardı. Ben bu alana fazla ilgi duymuyordum. Kendimi dil öğrenmeye verdim. 18 yaşıma geldiğimde Rusça dersleri veriyordum” diyerek dil öğrenme macerasının nasıl başladığını anlatır.

KAVRAYIŞ YETENEĞİ

Kur\'an'ın ilk Japonca çevirisini 1951 yılında başlayıp 1958'de bitirdi. Lübnan'da altı ay, Mısır'da bir yıl kalarak birçok ilim adamıyla ta­nıştı. 1961'de Kanada'ya giden ve orada on sekiz yıl kalan Izutsu, McGilI Üniversitesi İslâm Araştırmaları Enstitüsü'nde Ebü'l-Hasan el-Eş'ari, İbn Sînâ, Gazâlî, Sühreverdî el-Maktûl ve Muhyiddin İbn Arabî gibi âlim ve düşünür­leriyle ilgili dersler verdi. 1969'da, görev yaptığı İslâm Araştırmaları Enstitüsü'nün Tahran kolunun kurucuları arasında yer aldı. Her yıl Tahran'daki Felsefe Cemiyeti'nde seçkin isimlerin bulunduğu öğrenci topluluklarına İbnü'l-Arabî'nin Fusûsu'l-Hikem'i üzerine ders okuttu. 1972'den 1974'e kadar devam eden bu derslere katılan William Chittick şöyle anlatıyor: “Biz Fusûs'u okuyor, sonra İngilizce'ye çeviriyorduk. O bizim çevirimizi düzeltiyor, sonra açıklamaya geçiyordu. Izutsu'nun olağanüstü bir Arapça kavrayış yeteneği vardı. Bütün Fusûs şerhlerini okuduğu anlaşılıyordu. Yine de kendi lengüistik yorumlarıyla orijinal fikirler ortaya koyuyordu.”

KURAN'IN SEMANTİĞİ

Izutsu 1979'da ülkesine döndü. Hayatının sonraki kısmını büyük ölçüde telif çalışmalarıyla geçirdi ve İslâm felsefesi, tasavvuf, irfanî dü­şünce, özellikle Kur\'an semantiği üzerine eserler yayımladı. Milletlera­rası ilim camiasında haklı bir ün kazandı.

7 Ocak 1993'te hayatını kaybetti. Onun İslâm dini ve düşüncesiyle ilgili eserleri alışıldık oryantalist modelinin dışında ka­lır. Bu eserlerin ana hedefi, sis­temin iç dinamiğini ortaya koymak olduğu için dayandığı metafizik çerçeve ve lengüistik yapı, diğer unsurların önüne geçer. Üslubu, İslam'a karşı son derece önyargısızdır. Batı felsefesinin, doğunun irfanî felsefesinden öğrenecek çok şeyi olduğunu vurgularak, kendi felsefi mirasına hor bakan pek çok Müslüman'a ders verircesine bu düşüncenin gerçek değerini ortaya koyan eserler bırakmıştır.

JAPON GENÇLERE ARAPÇA ÖĞRETTİ

20. yüzyılın önemli Müslüman düşünürlerinden Musa Carullah Bigiyef'in hareketli bir hayatı oldu. Memleketi Kazan'dan ayrıldı. 1949'da vefat edene kadar bazen tahsil bazen de sürgün olarak bir çok ülkede bulundu. 1938'de yolunun düştüğü Japonya'da bir sene kalabildi, ancak önemli tohumlar saçtı. Japon gençlere Arapça öğretti, İslam'ı anlattı. Onlardan biri de Izutsu idi.

HOCASININ İZİNDEN GİTTİ

Bir gün Musa Carullah, yetenekli gördüğü ve ilerleme kaydeden talebesi Toshihiko'ya “Yarın yeni bir kitaptan derse başlayacağız” dedi. Japonya'da o kitabın nasıl bulunacağını soran talebesine başını işaret ederek “işte burada” diye cevap verdi. Ertesi gün derse başladılar. Musa Carullah hafızasından o kitabı okudu ve öğrencisine yazdırarak ders verdi. Yıllar sonra Izutsu bir Arap ülkesinde eski bir sahafa gitti. Tozlu rafları karıştırırken hocasının kendisine hafızadan okuttuğu kitaba rastladı. Kitabın hocasının anlattığıyla tıpatıp aynı olduğunu hayretle müşahede etti.